Wanneer eindigt de romantische liefde en begint de machtsstrijd? Dit is niet precies aan te geven maar voor de meeste mensen vindt er in de relatie een merkbare verandering plaats als ze zich definitief aan elkaar binden. Geliefden nemen dan niet langer genoegen met de verwachting dat hun behoeften vervuld zullen worden –de illusie die verantwoordelijk was voor de euforie van de romantische liefde- maar willen dat dit ook werkelijk gebeurt. Er zijn een aantal concrete maar zelden uitgesproken verwachtingen. Een man kan bijvoorbeeld verwachten dat zijn vrouw het huishouden doet, wast, kookt,… zondags verwacht hij bijvoorbeeld dat zijn vrouw een speciaal ontbijt klaarmaakt terwijl hij een boek leest. Zo ging het immers bij zijn ouders. Zij op haar beurt houdt haar man verantwoordelijk voor het ‘mannenwerk’ zoals het gras maaien, de rekeningen betalen, de belastingformulieren invullen,… Daarnaast vindt ze dat hij haar moet helpen met koken, boodschappen doen. Zondags verwacht ze dat hij met haar naar de kerk gaat, in een restaurant eet en in de namiddag met haar vrienden bezoekt.
Maar veel belangrijker dan deze bewuste of half-bewuste verwachtingen zijn de verwachtingen waarvan deze mensen zich niet bewust zijn. Het belangrijkste dat mensen van hun partner verwachten is dat hij of zijn van hen gaat houden zoals hun ouders dit nooit hebben gedaan. Hun partner gaat alles doen: hij zal de onvervulde behoeften uit hun jeugd bevredigen, het verloren deel van hun zelf aanvullen, hen liefdevol koesteren en altijd beschikbaar zijn als zij hem nodig hebben. Tenslotte gaan mensen niet trouwen om aan de behoefte van hun partner te voldoen – ze trouwen om zichzelf psychologisch en emotioneel verder te ontwikkelen. Vroeg of laat komen man en vrouw erachter dat hun relatie flink is bekoeld. Ze vrijen minder en hun liefdesbriefjes worden korter. Hun partner zoekt minder hun gezelschap en besteedt meer tijd aan lezen, tv-kijken en gewoon dagdromen. Deze veranderingen vloeien ten dele voort uit een verontrustende ontdekking. Op een gegeven moment komen de meeste mensen erachter dat een bepaalde karaktertrek van hun partner die ze eerst heel aantrekkelijk vonden, hen begint te irriteren. De complementaire eigenschappen van de partner die ons eerst verbonden deden voelen met een verborgen deel van onszelf, beginnen gevoelens en gedachten wakker te schudden die nog steeds taboe zijn. Bovendien komen de negatieve eigenschappen van je partner, die in de romantische fase van de relatie ontkend werden, duidelijk naar voren. We realiseren ons opeens dat niet alleen je behoeften niet worden bevredigd, maar dat je partner gedoemd is je op dezelfde manier te kwetsen als je ouders je in je jeugd hebben gekwetst. Dit wordt nog een stuk versterkt door de overdracht. Sommigen gaan reageren op hun partner alsof hij een exacte kopie is van hun ouders, hoewel niet al hun eigenschappen overeenkomen. In hun dwingende behoefte de onverwerkte conflicten uit hun jeugd op te lossen, projecteren ze de ontbrekende eigenschappen van hun ouders op hun partner. Vervolgens behandelen ze hun partner alsof hij deze eigenschappen werkelijk bezit en slagen er zo in de gewenste reactie uit te lokken. Bepaalde onderzoekers beweren dat mensen ‘ofwel een partner kiezen die bij hun imago past, ofwel de vereiste kwaliteiten op hun partner projecteren, ofwel deze kwaliteiten uitlokken.’
Bovendien blijken in elke liefdesrelatie mensen geneigd hun ontkende negatieve eigenschappen te projecteren op hun partner. Ze bekijken hun partner en bekritiseren alle dingen die ze in zichzelf afkeuren en ontkennen.
Als de illusie van de romantische liefde geleidelijk vervaagt, beginnen de partners:
- elkaars verdrongen gedragingen en gevoelens wakker te schudden;
- de wonden uit elkaars jeugd opnieuw open te rijten;
- en hun eigen negatieve eigenschappen op elkaar te projecteren.
Al deze interacties zijn onbewust. Het enige dat de betrokkenen weten is dat ze zich verward, boos, angstig, depressief en onbemind voelen. Daarbij komt dat ze het gevoel hebben dat zij niet veranderd zijn maar wel hun partner.
In hun wanhoop beginnen mensen negatieve tactieken toe te passen om hun partner meer liefde af te dwingen. Zij trekken zich emotioneel terug, worden kritisch en prikkelbaar; Zij vallen hun partner aan en uiten beschuldigingen: ‘Waarom wil je niet…?’, ‘Waarom ga je altijd…?’…
Deze primitieve manier om van ongenoegen blijkt te geven is kenmerkend voor paren die in een machtsstrijd verwikkeld zijn. Als we maar lang en hard genoeg schreeuwen, denken we, komt onze partner ons wel te hulp. De sfeer van liefde en saamhorigheid verdwijnt. Beide partners besluiten elkaar te dwingen aan hun behoeften te voldoen.
Als je gevangenzit in de machtsstrijd, lijkt je leven een chaos. Je hebt geen aanknopingspunten. Als je meer afstand neemt, zie je dat de machtsstrijd een voorspelbaar verloop heeft. Eerst komt de schok, het verschrikkelijke moment van de waarheid, waarop een afschuwelijke gedachte je bewustzijn binnendringt: ‘Dit is niet de persoon waarmee ik dacht getrouwd te zijn.’ Op dat moment veronderstel je dat je huwelijksleven een voortzetting zal zijn van de eenzaamheid en de pijn uit je jeugd, van de langverwachte genezing komt niets terecht.
Na de schok komt de ontkenning. De teleurstelling is zo groot dat je jezelf niet toestaat de waarheid onder ogen te zien. Je doet je best de negatieve eigenschappen van je partner in een positief licht te zien. Maar uiteindelijk kun je deze ontkenning niet langer volhouden en voel je je verraden. Als je het met elkaar uithoudt tot deze fase van de machtsstrijd voorbij is, zakt de ergste woede enigszins weg en begint de vierde fase, het onderhandelen. ‘Als jij stopt met dit, zal ik…’. Relatietherapeuten kunnen deze fase van de machtsstrijd onbewust verlengen als ze echtparen helpen gedragscontracten op te stellen zonder eerst tot de kern van het probleem te zijn doorgedrongen. De laatste fase van de machtsstrijd is wanhoop. Als paren op dit punt belanden, hebben ze geen hoop meer dat zij in hun relatie geluk of liefde zullen vinden. In deze fase geeft ongeveer de helft van alle echtparen de hoop op en vraagt echtscheiding aan. Veel echtparen die wel bij elkaar blijven creëren een zogenaamd ‘parallel’ huwelijk en proberen hun geluk buiten de relatie te zoeken. Slechts een klein percentage van alle echtparen vindt een manier om de machtsstrijd op te lossen en ontwikkelt een diep bevredigende relatie.
Terug naar Relaties
Terug naar de romantische fase
Door naar van de onbewuste naar de bewuste relatie
